ერექციული დისფუნქცია განსაზღვრება სასქესო ასოს ერექცია არის კომპლექსური ფენომენი, რომელიც გულისხმობს ნევროლოგიურ, სისხლძარღვოვან და გლუვი კუნთების ნაწილების შორის დელიკატურ წონასწორობას. ის მოიცავს არტერიულ დილატაციას, ტრაბეკულური გლუვი კუნთების რელაქსაციას და ასოს კორპორალურ ვენო-ოკლუზიური მექანიზმის აქტივაციას. ერექციული დისფუნქცია განისაზღვრება, როგორც მდგრადი შეუძლებლობა, მამაკაცმა მიაღწიოს საკმარის ერექციას, რაც საჭიროა დამაკმაყოფილებელი სქესობროვი აქტის ჩასატარებლად. ერქციულმა დისფუნქციამ შესაძლებელია ზიანი მიაყენოს როგორც მამაკაცის ფსიქიკას, ასევე ზეგავლენა იქონიოს მისი და მისი პარტნიორის ცხოვრების ხარისხზე. ეპიდემიოლოგია ეპიდემიოლოგიური მონაცემები მიუთითებს ერექციული დისფუნქციის მაღალი ავადობის მაჩვენებელზე მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. მათ შორის არის მასაჩუსეტსის მამაკაცთა კვლევის ინსტიტუტი, რომელმაც გამოაქვეყნა მონაცემი, რომ 40-70წ-მდე ასაკის ბოსტონელ მამაკაცებში საშუალო ავადობა არის 52%, ხოლო პროპორციულად სპეციფიური გავრცელება მსუბუქ, საშუალო და სრული ერექციული დისფუნქციების ჯგუფებს შორის შესაბამისად არის: 17,2; 25,2; 9,6% რისკ-ფაქტორები არსებობს ერექციული დისფუნქციის მოდიფიცირებადი და არამოდიფიცირებადი რისკ-ფაქტორები, კარდიოვასკულურ დაავადებებთან ერთად(სიმქსუქნე, შაქრიანი დიაბეტი, დისლიპიდემია, მეტაბოლური სინდრომი, უმოძრაო ცხოვრების წესი, მწეველობა, არსებობს ერექციული დისფუნქციის კავშირი ასაკთან, შაქრიანი დიაბეტის ანამნეზთან, სხეულის მასის ინდექსთან, ძილის ობსტრუქციულ აპნოესთან, ჰიპერჰომოცისტეინემიასთან და ასევე ღვიძლის ქრონიკული დაზიანებით მიმდინარეBჰეპატიტთან, ასევე არსებობს კავშირი ერექციული დისფუნქციის სტატუსსა დაDვიტამინის დეფიციტს შორის. კვლევებმა აჩვენეს მტკიცებულებები, რომ ცხოვრების წესის ცვლილებამ და ფარმაკოთერაპიამ, კარდიოვასკულური დაავადებების რისკების შემცირებით შესაძლებელია გააუმჯობესოს იმ პაციენტთა სქესობრივი ფუნქცია, რომელთაც აქვთ ერექციული პრობლემები. ეპიდემიოლოგიური კვლევებით არსებობს კავშირი ქვემო საშარდე გზების სიმპტომებს(პროსტატის ჰიპერპლაზია) და ერექციულ დისფუნქციას შორის. სხვა ტიპის მოულოდნელ, პოტენციურ რისკ-ფაქტორებს მიეკუთვნება: ფსორიაზი, მაანკილოზებელი სპონდილიტი, ღვიძლის გაცხიმოვნება, ქრონიკული პერიოდონტიტი, ღია კუთხოვანი გლაუკომა, და პროსტატის ტრანსრექტალური ბიოფსია. პათოფიზიოლოგია პათოფიზიოლოგიური თვალსაზრისით ერექციული დისფუნქცია შესაძლებელია იყოს: სისხლძარღვოვანი მწეველობა რეგულარული ფიზიკური დატვირთვის არქონა სიმსუქნე კარდიოვასკულური დაავადებები პირველი და მეორე ტიპის შაქრიანი დიაბეტი რადიკალური პროსტატექტომია და სხივური თერაპია ნეიროგენული(ცენტრალური) ნეიროდეგენერაციული დაავადებები ზურგის ტვინის ტრავმა და მისი დაავადებები ინსულტი ნეიროგენული(პერიფერიული) პირველი და მეორე ტიპის შაქრიანი დიაბეტი ღვიძლის და თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა პოლინეიროპათია მენჯის ქირურგია და სხივური თერაპია ურეთრის ქირურგია ანატომიურ-სტრუქტურული ჰიპოსპადია, ეპისპადია, მიკროპენისი ფიმოზი პეირონის დაავადება ასოს კიბო ჰორმონალური შაქრიანი დიაბეტი, მეტაბოლური სინდრომი ჰიპოგონადიზმი ჰიპერპროლაქტინემია ჰიპერ და ჰიპოთირეოიდიზმი ჰიპერ და ჰიპოკორტიზოლიზმი(კუშინგის დაავადება) პანჰიპოპიტუიტარიზმი შერეული პათფიზიოლოგიური გზები ქრონიკული სისტემური დაავადებები(შაქრიანი დიაბეტი, ჰიპერტენზია, მეტაბოლური სინდრომი, თირკმლის და ღვიძლის ქრონიკული დაავადება, ჰიერჰომოცისტეინემია, ძილის ობსტუქციული აპნოე ფსორიაზი, მაანკილოზებელი სპონდილიტი, ღიაკუთხოვანი გლაუკომა იატროგენული(პროსტატის ტრანრექტალური ბიოფსია) პრეპარატდამოკიდებული ანტიჰიპერტენზიული საშუალებები ანტიდეპრესანტები ნეიროლეპტიკები ანტიანდროგენები ნარკოტიკული საშუალებები ფსიქოგენური ტრავმული(ასოს და მენჯის მოტეხილობები) რადიკალური პროსტატექტომიის, სხივური და ბრაქითერაპიის შემდგომი ერექციული დისფუნქცია ნებისმიერი ტიპის(ღია, ლაპაროსკოპიული და რობოტული) რადიკალური პროსტატექტომია ფართოდ გამოიყენება მთელს მსოფლიოში იმ პაციენტებთან, რომელთაც აქვთ კლინიკურად ლოკალიზებული პროსტატის კიბო და მოსალოდნელი სიცოცხლის ხანგრძივობა არის მინიმუმ 10 წელი კვლევებმა აჩვენს რომ რადიკალური პროსტატექტომიის შემდგომ პაციენტების 25-75% აქვს ერექციული დისფუნქცია, ქირურგიული ტექნიკის ტიპის მიუხედავად. სისტემურმა მიმოხილვებმა აჩვენეს რობოტასისტირებადი რადიკალური პროსტატექტომიის მნიშნელოვანი უპირატესობა ღია პროსტატექტომიასთან შედარებით(პოტენციის 12 თვიანი ზრდის კუთხით) თუმცა ოპერაციამდე არსებული პოტენცია არის მთავარი ფაქტორი ოპერაციის შემდგომ პოტენციის აღდგენის მხრივ, შესაბამისად პაციენტები, რომლებიც ითვლებიან ნერვ-დამზოგველი რადიკალური პროსტატექტომიის ჩატარების კანდიდატებად, ოპერაციემდე უნდა იყვნენ იდეალური პოტენციის მქონენი. ერექციული დისფუნქცია მჭიდრო კავშირშია ასევე სხივური თერაპიის და ბრახითერაპიის შემდგომ პერიოდთან, მექანიზმები, რომელითაც გამოწვეულია ერექციული დისფუნქცია არის: ნეიროვასკულური წნულების დაზიანება, ასოს სისხლძარღვების და კავერნოზული ქსოვილების დაზიანება. პროსტატის კიბოს ალტერნატიული მკურნალობის ტიპები როგორიც არის კრიოტერაპია და მაღალი ინტენსივობის ფოკუსირებული ულტრაბგერა თანაბრად და მეტად იწვევენ ერექციულ დისფუნქციას ქირურგიულ და სხივურ თერაპიასთან შედარებით. ერექციული დისფუნქციის კლასიფიკაცია ერექციული დისფუნქცია ეტიოლოგიის მიხედვით ჩვეულებრივ კლასიფიცირდება 3 კატეგორიად: პირველადი ორგანული პირველადი ფსიქოგენური შერეული დიაგნოსტიკური შეფასება პირველი ნაბიჯი, რომ შეფასდეს ერექციული დისფუნქცია საჭიროა დეტალური სამედიცინო და სექსუალური ანამნეზის შეკრება პაციენტიდან და თუ შესაძლებელია მისი პარტნიორიდან სქესობრივი ანამნეზი უნდა შეიცავდეს შემდგომ დეტალებს: სექსუალური ორიენტაცია, ემოციური სტატუსი აქტის წამოწყების და ხანგრძლივობის პრობლემები პარტნიორის სქესობრივი ჯანმრთელობის სტატუსი დილის ერექცია ეაკულაციის და ორგაზმის პრობლემები შეფასებისთვის გამოიყენება სპეციალური კითხვარი (IIEF) პარალელურად შეფასებული და გამოკვლეული უნდა იყოს ჰიპოგონადისმის და პროსტატის ჰიპერპლაზიის არსეობა ფიზიკალური გასინჯვა ფიზიკალური გასინჯვით შესაძლებელია გამოვლინდეს: პეირონის დაავადება გენიტალიების კიბოსწინარე და სიმსივნური დაზიანებები ჰიპოგონადიზმი არტერიული წნევის განსაზღვრა BMI განსაზღვრა ლაბორატორიული კვლევები გლუკოზის განსაზღვრა ლიპიდური პროფილის განსაზღვრა საერთო ტესტოსტერონის განსაღვრა დამატებით კვლევებში შეიძლება გაკეთდეს PSA საერთო პროლაქტინი მალუთეინიზებელი ჰორმონი P.S.ჩატარებული ფიზიკალური გასინჯვის და ლაბორატორიული შეფასების მიუხედავად მამაკაცთა უმეტესობაში რომელთაც აქვთ ერექციული დისფუნქცია ვერ ვლინდება ზუსტი დიაგნოზი, თუმცა ეს არის შესაძლებლობა რათა მოხდეს კრიტიკული და მნიშვნელოვანი თანმხლები დაავადების იდენტიფიცირება. კარდიოვასკულური სისტემა და სქესობრივი აქტივობა როგორც პაციენტი რისკის ქვეშ, კარდიოვასკულური რისკები იყოფა 3 ჯგუფად: 1.დაბალი რისკ ჯგუფი პაციენტები, რომლებიც არ საჭიროებენ კარდიოლოგიურ გამოკვლევას სქესობრივი დისფუნქციის დიაგნოსტირების ან მკურნალობის დაწყებამდე 2.საშუალო და განუსაზღვრელი რისკ ჯგუფი პაციენტები, რომელთაც აქვთ დაუზუსტებელი კარდიალური მდგომარეობა და საჭირეობენ სპეციალიზირებულ შეფასებას სქესობრივი აქტივობის განახლებამდე, ზოგიერთ შემთხვევაშ საჭიროა კარდიოლოგის კონსულტაცია. მაღალი რისკ ჯგუფი პაციენტები, რომელთაც აქვთ საკმარისად მწვავე და არასტაბილური კარდიული მდგომარეობა სექსუალური აქტივობისთვის და საჭიროებენ კარდიოლოგიურ მკურნალობას სქესობრივი აქტივობის განახლებამდე. სპეციალიზირებული დიაგნოსტიკური კვლევები ღამის ერექციების და ასოს რიგიდულობის შეფასება 2 სხვადასხვა ღამეს ინტრაკავერნოზული ინექციის ტესტი ასოს დუპლექს სკანირება არტერიოგრაფია და დინამიურ-ინფუზიური კავერნოზომეტრია ან კავერნოზოგრაფია პაციენტის ფსიქიატრიული შეფასება ჰიპოსპადიის და პეირონის დაავადების გამოვლენა და შემდგომ მისი კორეგირება დაავადების მართვა და მკურნალობა პირველ რიგში საჭიროა მოხდეს ერექციული დისფუნქციის შექცევადი რისკ ფაქტორების იდენტიფიცირება და ცხოვრების წესის შეცვლა აუცილებლად მკურნალობის დაწყებამდე თანმხლები დაავადებების მართვა როგორიც არის შაქრიანი დიაბეტი და არტერიული ჰიპერტენზია. ერქციული დისფუნქციის მკურნალობა რადიკალური პროსტატექტომიის შემდეგ აღსანიშნავია, რომ პაციენტებზე, რომელთაც ჩაუტარდათ რადიკალური პროსტატექტომია ნაკლებად შედეგიანია ფოსფოდიესთერაზა 5ინფიბიტორები, მიუხედავად ამისა ეს პრეპარატები ითვლებიან პირველი რიგისმურნალობად პაციენტებში, რომელთაც ჩაუტარდათ ნერვ-დამზოგველი რადიკალური პროსტატექტომია ნებისმიერი ქირურგიულლი ტექნიკის გამოყენებით, გამომდინარე აქედან პაციენტის ასაკი და ნერვ-დამზოგველი ტექნიკის ხარისხი წარმოადგენს გადამწყვეტ ფაქტორებს ოპერაციის შემდგომ ერექციის შენარჩუნებისთვის, სილდენაფილის ეფექტურობის და სენსიტიურიბის ხარისხი ნერვ-დამზოგველი რადიკალური პროსტატექტომიის შემდგომ არის 35-დან 75%-მდე და 0-დან 15 %-მდე არანერვდამზოგველი ოპერაციის შემდგომ. მეორე და მესამე რიგის თერაპიას რადიკალური პროსტატექტომიის შემდგომ მიეკუთვმება შესაბამისად: ინტრაკავერნოზული ინექციებიდა ასოს იმპლანტი ჰორმონული მიზეზების მკურნალობა პირველადი და მეორადი ჰიპოგონადიზმის გამო. მანამ სანამ მოხდება ტესტოსტერონის ჩანაცვლებითი თერაპია საჭიროა გაკეთდეს შემდგომი კვლევები: დიგიტალურ-რექტალური გასიჯვა PSAსაერთო ტესტოსტერონით მკურნალობა უკუნაჩვენებია პაციენტებში პროსტატის კიბოს ანამნეზი პოსტტრავმული, არტერიოგენული ერექციული დისფუნქცია ახალგაზრდა პაციენტებში. მენჯის და შორისის ტრავმის მქონე ახალგაზრდა პაციენტებს, ასოს ქირურგიული რევასკულიზაციის შედეგად 60-80% შემთხვევებში აქვთ წარმატების გრძელვადიანი ხარისხი, კორპორალური ვენო-ოკლუზიური დისფუნქციი შემთხვევაში ზემოაღნიშნული რეკონსტრუქციული ქირურგიული ჩარვა უკუნაჩვენებია ფსიქოლოგიური კონსულტირება და მკურნალობა პირველი რიგის მკურნალობა პერორალური გამოყენების მედიკამენტები სილდენაფილიჩაშვებული იქნა გამოყენაბაში 1998 წელს. გამოიყენება შემდეგი დოზებით: 25, 50 და 100მგ, რეკომენდებულ საწყის დოზას წარმოადგენს 50მგ სილდენაფილი, რომელიც ადაპტირებული უნდა იყოს პაციენტის წამლისადმი მგრძონობელობას და წამლის გვერდით ეფექტთან. სილდანაფილი ეფექტური და ქმედითია მისი გამოყენებიდან 30-60 წუთის შემდეგ, მისი ეფექტურობა მცირდება მძიმე და ცხიმიანი საკვების მიღებასთან დაკავშირებული შენელბული აბსორბციის გამო. წამლის ეფექტურობამ შესაძლებელი გასტანოს 12-საათზე მეტხანს. კლინიკური კვლევებით დადგენილია, რომ სილდენაფილი მნიშვნელოვანად აუმჯობესებს პაციენტთთა ქულებს შემდგომ კითხვარებში: IIEF, SEP2, SEP3, General Assessment Questionnaire (GAQ) ტადალაფილი ტადალაფილი ლიცენზირებული იქნა სამკურნალო საშუალებად 2003 წელს, ეფექტურoბას იჩენს გამოყენებიდან 30 წუთის შემდეგ, ხოლო მაქსიმალურ ეფექტს ავლენს მიღებიდან 2საათის შემდეგ, აღნიშნული ეფექტი შესაძლებელია შენარჩუნდეს 36 სთ-ის განმავლობაში და საკვები არ ახდენს გავლენას მის შეწოვაზე, ტადალაფილის ეფექტურობა დადასტურებულია პოსტმარკეტინგული კვლევებით, მისი ეფექტურობა დადგენილია ერექციული დისფუნქციის პაციენტთა თითქმის ყველა სუბჯგუფში და ასევე ერექციული დისფუნქციის ძნელად სამკურნალებელ სუბჯგუფებშიც(შაქრიანი დიაბეტი), ტადალაფილის ყოველდღიული მიღება ასევე ნებადართულია პაციენტებში დიაგნოზით პროსტატის ჰიპერპლაზია ვარდენაფილი ვარდენაფილი შემოვიდა გაყიდვაშ 2003 წლიდან, ეფექტური მიღებიდან 30 წუთის შემდეგ, მისი ეფექტი მცირდება მძიმე და ცხიმიანი საკვების მიღების შემთხვევაში, არსებობს 5, 10, 20 მგ-იანი დოზები, რეკომენდებულ საწყის დოზას წარმოადგენს 10მგ ვარდენაფილი. ავანაფილი ავანაფილი არის მაღალსელექტიური ფოსფოდიესთერაზა5 ინჰიბიტორი, რომელიც პირველად გაიყიდა 2013 წელს, ავანაფილს გააჩნია ფოსფოდიესთერაზა 5 ინჰიბიციის მაღალი კოეფიციენტი სხვა პრეპარატებთან შედარებით, გამოდის 50, 100 და 200მგ დოზებით, რეკომენდებულ საწყის დოზას წარმოადგენს 100მგ ავანაფილი და მისი მიღება ხდება სქესბრივ კონტაქტამდე 15-30 წთ-ით ადრე. არჩევანის გაკეთება სხვადასხვა სახის ფოსფოდიესთერა5 ინჰიბიტოერებს შორის დღესდღეობით არ არსებობს მტკიცებულება და კლინიკური კვლევები სხვდასხვა სახის ფოსფოდიესთერაზა5 ინჰიბიტორებს შორის უპირატესობის მისანიჭებლად, პრეპარატის არჩევანი დამოკიდებულია სქესობრივი აქტის სიხშირესა და პაციენტის პირად გამოცდილებაზე, პაციენტმა უნდა იცოდეს კონკრეტული მედიკამენტის ხანმოკლე თუ გახანგრძლევებული ეფექტის და მათი ნაკლოვანებების შესახებ. უსაფრთხოების საკითხები ფოსფოდიესთერზე 5 ინჰიბიტორები გამოყენება წინააღმდეგ ნაჩვენებია შემდგომ სიტუაციებში 1.პაციენტებში რომელთაც ჰქონდათ მიოკარდიუმის ინფარქტი, ინსულტი და სიცოცლისთვის საშიში არითმია ბოლო 6 თვის განმავლობაში. 2.პაციენტებში მოსვენების ჰიპო ან ჰიპერტენზიით 3.პაცინეტებში არასტაბიული სტენოკარდიით და გულის უკმარისობით პირველი რიგის მკურნალობის საშუალებებს მიეკუთვნება ასევე: 1.ვაკუუმ ერექციის მოწყობილობა-რომელიც უზრუნველყოფს კავერნოზულ სხეულში პასიურად სისხლის შეგუბებას, მომჭერი რგოლის მეშვეობით, რომელიც თავსდება ასოს ფუძესთან. 2.ადგილობრივი და ინტრაურეთრული გამოყენების ალპროსტადილი-ვაზოაქტიური აგენტი. 3.დარტყმით-ტალღოვანი თერაპია-გამოიყენება დაბალი ინტენსივობის ექსტრაკორპორალური დარტყმითი ტალღები, რომელიც მზარდად გამოიყენება ბოლო 10წლის განმავლობაში ერექციული დისფუნქციის სამკურნალოდ. მეორე რიგის მკურნალობა მეორე რიგის მკურნალობას მიეკუთვნება ინტრაკავერნზოული ალპროსტადილის ინექციები. მესამე რიგის თერაპია: ასოს პროთეზირება.
